زمین شناسی

زندگینامه اشتوکلین

اشتوكلین 27 سال عمر مفید خود را براى شناخت پدیده هاى زمین شناسى ناشناخته این سرزمین صرف كرد و اندوخته هاى ارزشمند علمى خود را طى ده ها كتاب و مقاله به یادگار گذاشت.
ایشان آموزگارى بود كه راه و روش تحقیق را به نسل جوان كشورمان آموخت. اكنون كمتر پژوهشى در مورد مسائل زمین شناسى ایران مى توان یافت كه به یافته هاى او استناد نكنند. اشتكلین در دور افتاده ترین بخش از كشورمان به تحقیق پرداخت و یافته هاى خود را به صورت اسناد ارزنده اى بیادگار گذاشت. ایشان زندگینامه خود را كه بخش عمده آن مرورى بر خاطرات ارزشمندش در ایران بود، در واپسین روزهاى حیات خود به زبان آلمانى تدوین و اجازه نشر آن را به زبان فارسى به سازمان زمین شناسى واگذار كرد كه متاسفانه همزمان با تدوین این مجموعه چشم از جهان فروبست. بنابراین در اینجا خلاصه اى از زندگینامه وى را براى خوانندگان و دوستداران این علم بازگومیكنیم.

اشتوكلین سال 1921 میلادى در شهر (ARMRISWIL) سوئیس قدم به جهان هستى گذاشت. مادر او اهل صرب (SERBIAN) و پدرش سوئیسى بود.
او در سال 1949 میلادى موفق به كسب دكتراى زمین شناسى از انستیتو مركزى- تكنولوژى زوریخ شد و تجربه كارى خود را در یك پروژه هیدروالكتریك در بخش جنوبى آلپ در سویس آغاز كرد. وى سال 1950 همزمان با ملى شدن صنعت نفت ایران، با گروهى از زمین شناسان كشور بى طرف سویس به كشورمان اعزام شد. این گروه در قالب شركت تازه تاسیس شده شركت ملى نفت ایران، هسته مركزى اكتشافات را سامان داد و اكتشافات نفت را در سراسر كشور آغاز كرد و همزمان به آموزش نیروى انسانى جوان در صنعت نفت همت گماشت. در این میان اشتكلین سهم بسزایى در مطالعات زمین شناسى در مناطق البرز- كهرود- زاگرس و كوههاى شرق ایران، طبس، مكران داشت. بعلاوه در مطالعات سیستماتیك زمین شناسى در بخش ساحلى جنوب دریاى خزر و بررسى هاى حوضه نفتى قم (كه منجر به كشف ذخایر گاز در این میدان) نفتى شد، مشاركت فعال داشت. اشتكلین زمانى فعالیت خود را در شركت ملى نفت ایران آغاز كرد كه بخش وسیعى از ایران مركزى و بلوچستان فاقد اطلاعات اولیه زمین شناسى بود، با وجود مشكلات معیشتى منطقه و نبود راههاى ارتباطى مناسب، به تدوین و تهیه نقشه هاى مقدماتى این منطقه در طى سفرهاى مكرر همت گماشت و به دلیل این كه در آن زمان سازمان زمین شناسى ایران هنوز تاسیس نشده بود، علاوه بر اكتشافات نفتى، اكتشافات معدنى و مطالعات ژئوتكنیك پاره اى از پروژه هاى عمرانى در نقاط مختلف كشور در قالب برنامه هاى شركت ملى نفت ایران انجام مى گرفت.
سال 1341 (1960 م.) سازمان زمین شناسى و اكتشافات معدنى كشور فعالیت خود را در تحت پروژه مشتركه UNDPL سازمان ملل و دولت ایران آغاز كرد و اشتكلین نیز به عنوان سرزمین شناس این پروژه مشترك از طرف UNDP منصوب و مسئولیت خطیرى را در جهت هدف اصلى پروژه در برنامه ریزى تهیه و تدوین نقشه هاى زمین شناسى سراسرى كشور و تربیت نیروى جوان ایرانى را بهعهده گرفت. اشتكلین با كاردانى مدیریت وقت سازمان زمین شناسى و اكتشافات معدنى كشور- زنده یاد مهندس نصراله خادم- و تلاش پرثمر زمین شناسان جوان ایرانى، نسبت به ایجاد و تجهیز آزمایشگاه و بخشهاى فسیل شناسى، سنگ شناسى، ژئوتكنیك و كارتوگرافى، براساس استاندارد سازمان هاى زمین شناسى كشورهاى پیشرفته دنیا اقدام نمودند و در كوتاه زمانى توانستند عقب ماندگى هاى موجود را جبران و موقعیت ممتازى درمنطقه كسب كنند. اشتكلین در طول 13 سال اشتغال در سازمان زمین شناسى نیروهاى جوان و كارآمدى تربیت كرد؛ بطوریكه پس از ترك سازمان، وارثان ایرانى او نیز اهداف اشتكلین را تداوم بخشیدند. وى علاوه بر وظایف اصلى خود با مشاركت همكاران ایرانى در پروژه هاى بین المللى ژئودینامیك- كمیسیون بین المللى چینه نگارى، كمیته بین المللى تهیه نقشه هاى زمین شناسى جهان، تدوین فرهنگ چینه شناسى ایران، تهیه نقشه تكتونیك منطقه اى مشاركت داشت، مقام ارزنده اى را كسب كرد.
اشتكلین عاشقانه به طبیعت و زمین شناسى ایران دلبسته بود به طورى كه با كار در مناطق دور افتاده و محروم كشور كه فاقد راه هاى ارتباطى و امكانات رفاهى بود، لذت بیشترى می برده و بر این باور بود كه از این مناطق یافته هاى جدیدى را مى توان ارائه نمود. وى این فرهنگ كارى را به دستیاران جوان ایرانی خود نیز آموزش می داد.
در سال 1975 سازمان ملل به این نتیجه رسید كه اشتوكلین به اهدف خود در ایران نائل شده و باید از تجربیات سودمند وى در بخش دیگر جهان استفاده شود. او منطقه محروم نپال در هیمالیا را انتخاب كرد و مدت 2 سال با بهره گیرى از عكس هاى هوایى و بازدیدهاى صحرایى، نقشه زمین شناسى منطقه را جهت پایه اى براى نمونه بردارى هاى ژئوشیمیایى به منظور اكتشافات معدنى تدوین و این نقشه را نیز در سازمان زمین شناسى ایران به چاپ رسانید.
سال 1977 اشتوكلین مجدداً به ایران مراجعت كرد و به عنوان مشاور سازمان نوپاى انرژى اتمى ایران در اكتشافات مواد رادیواكتیو از طرف سازمان ملل منصوب شد. ایشان برپایه اندوخته ارزشمند خود، بخش زمین شناسى را در سازمان انرژى اتمى ایران پایه گذارى كرد و وظایف اصلى این بخش را در جهت كلى شناخت سازندها و سنگهاى امیدبخش محتوى مواد رادیواكتیو ترسیمنمود.
براین اساس وى پیگیرى هاى صحرایى با اعمال روش هاى سیستماتیك اكتشافى، ژئوشیمیایى را از سوى سازمان انرژى اتمى ایران آغاز و در این مدت گروههاى اكتشافى صحرایى مختلف را به شمال و شرق ایران اعزام كرد.
سال 1357 اشتوكلین پس از 30 سال فعالیت حرفه اى به زادگاه خود در سویس برگشت و از طریق بانك جهانى به خدمات مشاوره اى در خصوص امور اكتشاف نفت در كشورهاى افریقایى نظیر گنیه- مراكش- یمن- ماداگاسكار و همچنین آسیاى مركزى و سیبرى پرداخت. در این مدت، چكیده 30 سال تجربه خود را نیز در قالب ویژگى هاى كمربند تكتونیكى تیتس در بخش خاورمیانه- هیمالیا به نگارش در آورد. اشتكلین به زبان هاى انگلیسى، فرانسه، آلمانى، روسی تسلط داشت و زبان فارسىرا نیز به خوبى تكلم مى كرد.
وی در اردیبهشت ماه 1387 (30 آوریل 2008) چشم از جهان فروبست.
روحش شاد و یادش گرامى باد.